गन्तव्यः चौतारा टु पाँचपोखरी

सिन्धुपाल्चोक जिल्लाको धार्मिक, प्राकृतिक र सांस्कृतिक महत्त्वले भरिपूर्ण गन्तव्य हो पाँचपोखरी। ४,१०० मिटरको उचाईमा अवस्थित पाँच पवित्र कुण्डहरू (भैरव, सरस्वती, सूर्य, गणेश, नाग) को नामबाट परिचित यो स्थल हिन्दू तथा बौद्ध धर्मावलम्बीहरुका लागि अत्यन्तै श्रद्धालु तीर्थस्थल हो। यस्तै अनुपम हिमाली सौन्दर्य, सांस्कृतिक विविधता र मौलिकताले भरिएको यो क्षेत्र नेपालकै महत्वपूर्ण गन्तव्यमध्ये एक हो। यहाँको विशेषता केवल पोखरीहरूको धार्मिक मूल्यमा सीमित छैन, यसको वरिपरि फैलिएको हिमशृंखला, जैविक विविधता, मौलिक समुदाय, संस्कृति र रहनसहन यो क्षेत्रको विशिष्टता हो ।

पाँचपोखरी पुग्ने पदमार्ग मुख्यतः मेलम्ची–भोताङ हुँदै जाने चलनमा आएको छ । यद्यपि, सिन्धुपाल्चोकको प्रशासनिक केन्द्र चौताराबाट सुरु हुने अर्को ऐतिहासिक, रमणीय र सम्भावनायुक्त पदमार्ग दशकौंदेखि ओझेलमा परेको छ। जुगल हिमाल, गौरिशंकर क्षेत्र, तथा बिभिन्न गाँउबस्ती र भौगोलिक विविधता समेट्दै यात्रा गर्न सकिने यो मार्ग स्थानीय विकासको दिगो आधार बन्न सक्ने सम्भावना रहेको छ।

सिन्धुपाल्चोकको प्रशासनिक केन्द्र चौताराबाट सुरु हुने अर्को ऐतिहासिक, रमणीय र सम्भावनायुक्त पदमार्ग दशकौंदेखि ओझेलमा परेको छ।

यही सन्दर्भमा जिल्लाको सदरमुकाम चौतारा बजारलाई आधार बनाउँदै बनदेउ-चौतारा-स्याउले-ओखरेनी-मैदान-च्योच्योगाँङ-न्हेसुमपाटी हुँदै पाँचपोखरी सम्मको पदमार्ग विकास गर्न सकेमा जिल्लाको सदरमुकाम चौताराको चहलपहल, पर्यटन, संस्कृति र व्यापार-व्यवसायमा पुनः ऊर्जा दिन सक्ने सम्भावना देखिन्छ।यो पदमार्ग केवल यात्रा गर्ने माध्यम मात्रा होइन, चौतारालाई पर्यटन केन्द्रको रूपमा स्थापित गर्ने र त्यहाँको समग्र आर्थिक तथा सामाजिक संरचनालाई विकास गर्ने एक कडी बन्न सक्छ। यसले विस्तारै सुस्ताउँदै गएको सदरमुकाम चौतारालाई नवजीवन भर्ने, स्थानीय स्तरमा रोजगारी र आम्दानीको नयाँ ढोकाहरु खोल्ने प्रचुर सम्भावना रहेको देखिन्छ।

पदमार्गको सम्भाव्य मार्ग

जिल्लाको सुकुटेमा आन्तरित तथा बाह्य पर्यटकको संख्या दिन प्रितिदिन वुद्धि हुदै गएको छ । ति पर्यटकहरुलाइ चौतारा हुदैं पाँचपोखरी सम्म पुग्ने बातावरण बनाउन सकिन्छ । सदरमुकाम चौतारालाइ यो पदमार्गको प्रवेश मार्गको रुपमा विकास गराउदै सुस्ताउदै गएको चौतारा बजारलाइ चलयामान बनाउन चौतारा-स्याउले-ओखरेनी-फुस्रे-मैदान-च्योच्योगाँङ-ननुथले-न्हेसुम पाटी हुँदै पाँचपोखरीसम्म पुग्ने यात्रा तय गर्न सकिन्छ । यस मार्गले जुगल हिमाल, गौरिशंकर क्षेत्र, र विभिन्न ऐतिहासिक तथा सांस्कृतिक गाउँहरू पार गर्दछ। यो मार्ग केवल वैकल्पिक मात्र होइन, एडभान्चर पर्यटन, फरक फरक सांस्कृतिक अनुभव र वातावरणमैत्री पर्यटन” को समिश्रणको उत्कृष्ट गन्तव्य बन्नेछ । यहाँबाट देखिने हिमशृंखला, बोटबिरुवा, वन्यजन्तु र मौलिक संस्कृति पर्यटकका लागि अनुपम अनुभव हुन सक्दछ।

धार्मिक, सांस्कृतिक र प्राकृतिक पर्यटन प्रवर्द्धन

पाँचपोखरीको पवित्रता र जुगल हिमश्रृंखलाको प्राकृतिक सौन्दर्यलाई जोड्ने यो पदमार्गले धार्मिक आस्था, सांस्कृतिक विविधता र प्राकृतिक अनुभवलाई एउटै संरचनामा प्रस्तुत गर्ने सम्भावना बोकेको छ। जनैपूर्णिमाको अवसरमा हजारौं तीर्थयात्रीहरूको आकर्षणको केन्द्र रहेको पाँचपोखरीलाई सहज पहुँच दिँदा धार्मिक पर्यटनको दायरा अझ फराकिलो बन्नेछ। साथै, पदमार्गमा पर्ने जातजाति समुदायहरूको परम्परागत संस्कृति, नाचगान, खानपान र जीवनशैलीको अनुभव गर्न सकिने भएकाले सांस्कृतिक पर्यटनको नयाँ ढोका खुल्नेछ। जुगल हिमश्रृंखला, वनस्पति सम्पदा, चिसो खोला, झरना र वनजङ्गलहरूले यो पदयात्रालाई साहसिक र प्रकृतिप्रेमीहरूका लागि एक अविस्मरणीय गन्तव्य बनाउनेछन्। यस्तो संयोजनले पर्यटनको दिगो विकासका लागि बलियो आधार तयार पार्नेछ।

सदरमुकाम चौतारा हुँदै सञ्चालन हुने पदमार्गले पर्यटकको नियमित आगमन सुनिश्चित गरिदिने भएकाले चौतारा बजार तथा आसपासका बस्तीहरूमा विविध व्यवसाय फस्टाउनेछन्।

पाँचपोखरीको पवित्रता र जुगल हिमश्रृंखलाको आकर्षणलाई आधार मानेर नयाँ ढंगको संयोजनयुक्त पर्यटन प्रवर्द्धन हुने । यस मार्गले आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकलाई सांस्कृतिक गहिराइका साथै साहसिक रोमाञ्चक अनुभव दिनेछ।

चौतारा र आसपासको स्थानीय अर्थतन्त्रमा टेवा

सदरमुकाम चौतारा हुँदै सञ्चालन हुने पदमार्गले पर्यटकको नियमित आगमन सुनिश्चित गरिदिने भएकाले चौतारा बजार तथा आसपासका बस्तीहरूमा विविध व्यवसाय फस्टाउनेछन्। यसले विशेषगरी युवा पुस्तालाई गाउँमै रोजगारीको अवसर सिर्जना गर्दै विदेश पलायन न्यूनीकरणमा योगदान पुर्‍याउनेछ। स्थानीय उत्पादन—जस्तै आलु, तरकारी, मह, दूधजन्य पदार्थ, अर्गानिक जडीबुटी, बुनाइ सामग्री, हस्तकला आदि—को प्रत्यक्ष बजार सिर्जना हुने हुँदा कृषिमा आधारीत आयआर्जनमा समेत वृद्धि हुनेछ। साथै, होमस्टे र सांस्कृतिक कार्यक्रममार्फत समुदायको सक्रिय सहभागिता बढ्नेछ, जसले आर्थिक सशक्तीकरणसँगै स्थानीय पहिचान र संस्कृति प्रवर्द्धनमा समेत टेवा पुग्नेछ।

सदरमुकाम चौतारा हुँदै आवत–जावत हुने पर्यटक संख्या वृद्धि हुँदा होटल, पसल, यातायात, गाइड, कृषि उत्पादन, होमस्टे, हस्तकला, औषधिजन्य जडीबुटीको उत्पादन र बिक्रीमा उल्लेखनीय वृद्धि हुनेछ ।

सामाजिक–संस्कृतिक एकता र सहभागिता प्रवर्द्धन

चौतारा हुँदै पाँचपोखरी जाने पदमार्ग विकाससँगै पदमार्गमा पर्ने विभिन्न जातजाति र समुदायबीच सामाजिक एवं सांस्कृतिक एकता सुदृढ हुने सम्भावना छ। यो मार्ग तामाङ, शेर्पा, र नेवार लगायत विविध समुदायको बसोबास भएको क्षेत्र भएर जान्छ, जसले गर्दा यात्राका क्रममा पर्यटकहरूले विविध संस्कृति, परम्परा र जीवनशैलीको अनुभव गर्न पाउनेछन्। यसले एकातिर स्थानीय समुदायबीच आपसी सहयोग, मेलमिलाप र समावेशी विकासको भावना बढाउँछ भने अर्कातिर आन्तरिक सामाजिक सम्बन्धलाई बलियो बनाउँदै साझा पहिचान र गौरवको अनुभूति पनि दिन्छ। यस्ता साझा प्रयासले पर्यटन मात्र होइन, समुदायबीचको सामाजिक सद्भभावमा विकास गर्नेछ ।

पदमार्गमा पर्ने विभिन्न जातजातिका बस्तीहरूमा सहकार्य, आपसी समझदारी र सांस्कृतिक आदानप्रदान बढ्नेछ

पदमार्गमा पर्ने विभिन्न जातजातिका बस्तीहरूमा सहकार्य, आपसी समझदारी र सांस्कृतिक आदानप्रदान बढ्नेछ। ट्रेकमा सहभागी हुनेले स्थानीय संस्कार, भोजन, नाचगान र बोलचालको शैली अनुभव गर्न पाउनेछन्, जसले उनीहरूको मौलिकता सम्मान गर्न सघाउनेछ।

पर्यटनसँग सम्बन्धित शिक्षा र अनुसन्धानको अवसर

यस क्षेत्रको जैविक विविधता, भौगोलिक संरचना, जातीयता, इतिहास र संस्कृति जस्ता पक्षमा गहिरो अध्ययन र अनुसन्धानका लागि यो पदमार्ग आकर्षक बन्न सक्छ। यसले राष्ट्रिय तथा अन्तराष्ट्रिय अनुसन्धान संस्थाहरूसँग समन्वय गरेर क्षेत्रीय ज्ञान उत्पादनमा योगदान दिन सक्छ।

निष्कर्ष

पाँचपोखरी केवल एक धार्मिक स्थल होइन, यो सिन्धुपाल्चोकको पहिचान, समृद्धि र सम्भावनाको प्रतीक हो। चौतारा पाँचपोखरी पदमार्गले केवल यात्रा मार्ग मात्रै निर्माण गर्दैन, स्थानीय अर्थतन्त्र, सांस्कृतिक पहिचान र सामुदायिक सहकार्यको आधार तयार पार्दछ।यो पदमार्ग विकास गर्न सकेमा सुस्ताउदै गएको सदरमुकाम चौतारालाई भने एउटा नयाँ चहलपहल दिने दिगो योजना यो पदमार्ग वन्न सक्छ ।

स्थानीय सरकार, प्रदेश तथा संघीय तहका निकाय, पर्यटन व्यवसायी, अनुसन्धानकर्ता, सरोकारवाल र समुदायबीचको सहकार्यद्वारा चौतारा हुँदै जाने पदमार्गको दिगो विकास गर्न सम्भव छ।यो पदमार्ग आउने समयमा ढिलो चाढो खोल्नुको विकल्प छैन ।यो सम्भावनाको वाटोलाई आत्मसाथ गरि स्थानीय सरकारले यो पदमार्ग विकास गर्ने थप पहल गर्नुपर्ने देखिन्छ । पाँचपोखरीको यात्रा अब केवल तीर्थयात्रा मात्र नभई, समाज, संस्कार, साहस र समृद्धिको एक यात्रा बन्नेछ जस्ले सिन्धुपाल्चोक जिल्लाको एक फरक पहिचान बन्न सक्ने सम्भावना वोकेको देखिन्छ ।

Milan lama
[email protected]