• समाचार
  • देश/प्रदेश
  • समाज
  • राजनीति
  • विचार/ब्लग
  • अर्थ
  • शिक्षा
  • स्वास्थ्य
  • खेलकुद
  • मनोरञ्जन
  • विश्व
  • अन्तर्वार्ता
  • कला/साहित्य
  • कृषि
  • पर्यटन
  • फोटो कथा
  • बाल संसार
  • रोचक
  • GNN TV PLUS
२०८२ अषाढ २२, आईतबार | Sunday, 06, Jul, 2025
Global Pati Logo
  • GNN TV PLUS
  • युनिकोड
  • समाचार
    • राजनीति
    • अपराध
    • रोजगार
  • देश/प्रदेश
  • समाज
  • विचार
  • अर्थ
  • शिक्षा
  • स्वास्थ्य
    • हेल्थ एण्ड फिटनेश
  • खेलकुद
  • कला/साहित्य
    • मनोरञ्जन
  • विश्व
  • अन्य
    • सूचना/प्रविधि
    • जीवनशैली
    • धर्म/संस्कृति
    • सम्पादकीय
    • पत्रपत्रिका
    • ENGLISH EDITION

खोजी गर्नुहोस

in
FLASH NEWS
  • १बालिका बलात्कारपछि हत्याः आफन्त नाता पर्नेबाटै अपराध
  • २गुफाडाँडामा निःशुल्क स्वास्थ्य शिविर सम्पन्न
  • ३खानेपानी तथा सरसफाई उपभोक्ता महासंघको नगर अध्यक्षमा श्रेष्ठ
  • ४पूर्व अरनिको यातायातका सेवाहरू अनिश्चितकालीन बन्द
  • ५खुला दौडको उपाधि बिक, तामाङ र ढुङ्गेललाई
  • ६कांग्रेस नेता मोहन बस्नेतसहित भ्रष्टाचार मुद्दा दायर, सांसद पद निलम्बित
  • ७लागुपदार्थ विरुद्ध जागरण कार्यक्रम सुरु
  • ८सूचना तथा सञ्चार प्रविधि दिवसमा साईबर सेक्युरिटी सम्बन्धी अन्तर्क्रिया

‘नेपालमा कसलाई कम्युनिष्ट देख्नुभएको छ ?’

ग्लोबलपाटीप्रकाशित मिति: २०७७ फागुन १४, शुक्रबार (४ साल अघि)
  • १८८७ पाठक संख्या
  • Resham Birahi
    फाईल तस्विर

    चार दशकदेखि लेखनका क्रियाशील रेशम विरहीको पहिलो निबन्ध संग्रह ‘देब्रे आँखा’ शिखा बुक्सले प्रकाशित गरेको छ । त्यसो त उनको कवि, पत्रकार र राजनीतिक अभियन्ताको छवि पनि छ । यसअघि नै उनको चार कविता संग्रह प्रकाशित भइसकेको छ । प्रस्तुत छ निबन्ध संग्रह वरिपरि रहेर उनीसँग कला अनुरागीले गरेको बातचित-

    लेख्न थालेको चार दशकपछि तपाईंको पहिलो निबन्ध कृति प्रकाशित भएको छ । चार दशक भनेका चानचुन समय होइन । किन यति लामो समय पर्खाउनुभएको पाठकलाई ? 
    ➲ म फाट्टफुट्ट निबन्ध लेखेर साहित्यिक पत्रिकाहरूमा प्रकाशन गर्ने कार्यमा त क्रियाशील नै थिएँ । लेखिरहेको थिएँ, छापिरहेको थिएँ, पाठकहरूले पढिरहेका थिए । तर, पुस्तकको रूपमा ल्याउन किन हो किन प्रकाशकले पत्याएनन् । यसपाली पत्याए, प्रकाशित गरिदिए । मैले अब पाठकहरूसँग कसरी आफ्नो स्पष्टीकरण दिऊँ ।
    कृतिमै समेटिएको एउटा निबन्धबाट फुत्त नाम झिकेर किताबको नाम राख्ने सजिलो ‘काइदा’ पछ्याउनुभएन । र, कृतिको नाम राख्नुभयो ‘देब्रे आँखा’ । यही नाम रहनुको कथा भनिदिनुस् न । 
    ➲ नाम रहनुको कुनै कथा छैन । आस्थाको दंश र त्यसले गरेको वैचारिक ध्वंसको जगबाट नाम उत्खनन गरेको हुँ ।
    तपाईंको नाम ‘रेशम विरही’कै पनि त कथा होला । यही बेला थाहा होस् न पाठकलाई । 
    ➲ रेशम विरहीको पनि कुनै कथा छैन । एक्लो, सोझो र एक प्रकारले एकलव्यजस्तो देखेर स्कुल पढाउने गुरुले विरही भनिदिएछन् । मैले त्यसलाई टिपेर रेशम राजको पछाडि ‘राज’ काटेर विरही थपेँ । वश ! यही हो रेशम विरहीको कथा ।
    निबन्धहरूमा प्रवेश गर्नुअघि तपाईंले साहित्यबारे आफ्नो धारणालाई शंकर लामिछानेको विचारमार्फत प्रस्तुत गर्नुभएको छ । लामिछानेको प्रसंग निबन्धभित्र पनि छन् । तपाईंको निबन्ध यात्रामा लामिछानेको स्थान के हो ? 
    ➲ मेरो निबन्ध यात्रामा शंकर लामिछानेको कुनै स्थान छैन र म उनीबाट प्रभावित पनि होइन । उनी मेरा दृष्टिका सुन्दर निबन्धकार हुन् । मेरो पुस्तकको अगाडि उद्धृत अंशलाई स्थान दिनुको तात्पर्य शंकर लामिछाने र म दुवै आ–आफ्ना निबन्धप्रति संदीग्ध छौँ र जीवनप्रति पनि संदीग्ध छौँ । जीवन भोगाइका कतिपय चरणहरूमा तादाम्य पनि पाएको छु । यसभित्र कुनै उदेकलाग्दो रहस्य र विचारोत्तेजक तात्पर्य छैन । निबन्धको वैचारिक जग र यसले उत्पन्न गर्ने झिल्काको प्रतिविम्बन पनि मान्दा हुन्छ ।
    तपाईंले पुस्तक आँतका माइल्दाइ पुष्पराज र आस्थाका माइल्दाइ पुष्पलाल दुवैलाई समर्पण गर्नुभएको छ । आस्थाका माइल्दाइबारे त तपाईंले निबन्ध लेख्नुभएको छ, आँतका माइल्दाइबारे पनि त निबन्ध हुँदा हुन् ?
    ➲ मेरा सहोदर माल्दाइ पुष्पराजको देहान्त भएको १५ वर्ष भयो । उहाँको स्मरणमा लेखेको लामो निबन्ध मसँग थियो तर कतै हराएछु । खोज्दा भेटिनँ र खेदका साथ समर्पणमा राखेर चित्त बुझाएँ । सम्भवतः दोस्रो संस्करणमा समावेश गर्न सक्छु ।
    तपाईंको निबन्ध कृति आउँदा सबैभन्दा बढी खुशी को के कारणले भयो ? 
    ➲ यो मैले भन्न सक्ने कुरा होइन । अरू को कति खुशी भए तर शिखा बुक्सले मेरो निबन्ध प्रकाशित गरिदिएपछि सबभन्दा खुसी हुने म नै हुँ र कारण पनि निबन्ध प्रकाशित हुनु नै हो ।
    पाठकहरूसँग कत्तिको अन्तरसंवाद गर्ने मौका पाउनुभएको छ किताब आएपछि ? पाठकसँग अन्तरसंवाद गर्न मनचाहिँ कत्तिको लाग्दो रहेछ ? 
    ➲ खास पाठकसँग अन्तरसंवाद हुने समय नै भएको छैन । भर्खरै त प्रकाशित भएको छ नि । तर अहिलेसम्म परिचित मित्रहरूले पढेर सुझाव दिएका छन् । म मख्ख परिरहेको छु । खास पाठकको सामना गर्न सक्छु कि सक्दिनँ थाहा छैन । तर सक्छु, किन नसक्ने ? मैले इमान्दारितापूर्वक निबन्ध लेखेको छु र आफूलाई सर्वाङ्ग पोखिदिएको छु ।
    मेरो निबन्धलाई यसरी पढिदिए हुन्थ्यो अथवा मलाई पाठकले यसरी बुझिदिए हुन्थ्यो भन्ने भावना पनि मनमा छ ? 
    ➲ नेपाली पाठकहरूले मेरा निबन्ध मैले जसरी लेखेँ त्यसरी बुझ्ने क्षमता राख्छन् । तर साहित्य लेखनले सम्प्रेषण गरेको सन्देश जसले बुझ्नु पर्ने हो त्यो त कहाँ, कहिले, कसले बुझेको छ र ?
    तपाईं कवि, एउटा कविलाई निबन्धकारको जरुरत किन परेको हो ? 
    ➲ कविलाई निबन्धकार, निबन्धलाई कथाकार, अथवा कथाकारलाई उपन्यासकारको जरुरत किन पर्यो भन्ने प्रश्न नै त्यति व्यवहारिक लाग्दैन । एउटा  जिम्मेवार स्रष्टाले आफूले भन्न चाहेको कुरा कुन विधाबाट भन्ने मन गर्छ र उदात्त किसिमले अभिव्यक्त हुन सक्छ, त्यसै विधामा लेख्ने हो । मैले कवितामा भनेर नभ्याएका कतिपय कुराहरू निबन्धमा भनेको छु र भोलि उपन्यास, नाटक वा कथामा पनि भनूँला– त्यो अर्कै कुरा हो ।
    तपाईंले कृतिमा माक्र्सवादी र कम्युनिष्टबीच रेखा कोर्नुभएको छ । आफूलाई माक्र्सवादी भए पनि कम्युनिष्ट नबनेको पनि भन्नुभएको छ । यो विरोधाभासको दर्शन के हो ?
    ➲ माक्र्सवाद एउटा भौतिकवादी दर्शन हो । यसको दार्शनिकतासँग कम्युनिज्मको हुबहु परिकल्पनाले नै कम्युनिस्ट सत्ता समाप्त भएका हुन् । माक्र्सवादी हुनु वा कम्युनिष्ट हुनु एकदम फरक कुरा हो । नेपालमा कसलाई कम्युनिष्ट देख्नुभएको छ तपाईँले ? मैले त कतै देखेको छैन र यसमा विरोधाभाष देख्नु पनि हुन्न ।
    पाठकलाई दिन अझै धेरै निबन्धहरू छन् तपाईंसँग । तिनको पालोचाहिँ कहिले आउँछ ?
    ➲ म २० वर्षदेखि लगातार निबन्ध र कविता लेखिरहेको छु । यसबीच लेखिएका कतिपयलाई च्यातेर पनि फालिसकेँ । यसपटक प्रकाशितमध्ये केही बाँकी छन् । आफ्नै माइल्दाइमाथि लेखेको पनि हरायो । त्यसलाई पुनः लेख्नु छ । अर्कोको पालो पनि यसको प्रभाव र व्यापारका आधारमा प्रकाशकले पत्याउनेबित्तिकै आइहाल्छ ।
    कवि रेशम विरहीलाई माया गर्नेहरूलाई चाहिँ केही तयारी गर्नुभएको छ ? 
    ➲ कवि रेशम विरहीलाई माया गर्नेहरू पनि रहेछन् भन्ने थाहा पाएँ । ‘माया’कै तयारीमा सधैं रहने गरेको छु ।
    ܀܀܀
  • बातचित
  • प्रतिक्रिया दिनुहोस
    अन्तर्वार्ता सम्बन्धि थप
  • सुशासन विना समृद्धि सम्भव छैन: तामाङ

  • ‘हामी झुठा आश्वासन र नसक्ने प्रतिबद्धता गर्दैनौ र गरेको जति पूरा गर्छौ’

  • ‘समतामूलक ढंगबाट समान विकास गर्छु’ थापा

  • ‘नेता कार्यकर्ता सच्चिन जरुरी छ’ पासाङ नोर्वु शेर्पा


  • ग्लोबल अपडेटथप

    बालिका बलात्कारपछि हत्याः आफन्त नाता पर्नेबाटै अपराध

    Aparad

    गुफाडाँडामा निःशुल्क स्वास्थ्य शिविर सम्पन्न

    Helth Camp

    खानेपानी तथा सरसफाई उपभोक्ता महासंघको नगर अध्यक्षमा श्रेष्ठ

    khanepani News

    पूर्व अरनिको यातायातका सेवाहरू अनिश्चितकालीन बन्द

    purbaaraniko-mk
    बढी पढिएका
    १

    पूर्वसांसद् कर्मचार्यले छाडे एमाले (कस्ले के भने ?)

    समाचार
    २

    चौतारा नगरमा नयाँ नाटक मञ्चनः कार्यालय समय अघिनै निकाल्यो नतिजा

    मूख्य समाचार
    ३

    कसलाई कति पर्यो मध्यभोटेकोशीको शेयर (सूचिसहित)

    समाचार
    ४

    एमाले वडा अध्यक्षका उम्मेदवारद्वारा खुकुरी प्रहार

    समाचार
    ५

    ओली पक्षले लगाएको ताल्चा तोड्दै नेपाल समूहले राख्यो साईनबोर्ड

    सिन्धु एमालेमा लफडा

    सामाजिक सञ्जाल

    प्रधान सम्पादक:

    मणिसुन्दर कोइराला

    फोन: ९८५१०९०४११

    [email protected]

    Global Pati Logo
    • हाम्रो टीम
    • हाम्रो बारे

    सूचना बिभाग दर्ता नं.: २२४६/०७७/-७८

    सम्पर्क:

    शब्दालय पब्लिकेशन एण्ड मिडिया नेटवर्क प्रा.लि.

    कार्यालय: चौतारा, सिन्धुपाल्चोक

    फोन: ९८४३४२५३३३ (समाचार शाखा)
    ९८२८७९६२२२ (बिज्ञापन शाखा)

    ईमेल: [email protected]

    सम्पर्क कार्यालय: बागबजार, काठमाण्डौ

    © 2020 Copyright Sabdha Laya Publication & Media Network Pvt. Ltd. | All rights reserved.Term of ServicePrivacy Policy Site by: GOJI Solution